Абай өлеңдері метопоэтика парадигмасында

Abstract

Мақалада Абайдың ақындық болмысы мен суреткерлік шеберлігі, шығармашыл тұлға ретіндегі даралығы метапоэтика парадигмасында қарастырылады. Метапоэтиканың негізгі зерттеу бағыты көркем шығармашылық табиғаты, суреткердің шеберлігі, көркем туындының поэтикалық тілі екендігі әдебиеттанушы ғалымдардың тұжырымдарына сүйене отырып зерделенеді. Шығармашыл тұлғаны мәтін ішінен іздеуге, сөйтіп оның өзіндік болмысын айқындауға негізделетін метапоэтикалық талдау тың тұжырымдарға жол ашатыны белгілі. Осы мақсатта Абайдың ақындық болмысын, суреткерлік табиғатын, эстетикалық пайымын таныту үшін өлең мәтіндеріне талдаулар жасалды. Ақынның сөз өнерінің мәні, қызметі, рухани-мәдени танымдағы орны туралы ойын арқау еткен өлеңдерін мысалға ала отырып, оларды «поэтологиялық өлең», «өлеңдегі теория», «теориялық өлең» ұғымдарымен сипаттау ұсынылады. Өлең мәтіндерін талдау барысында суреткер табиғатын айшықтайтын шығармашылық үдеріс, шабыт, ой мен сезім тоғысы, эмоция мәселелері айтылады.