Abstract:
Адамзат өмірінде өлім мәселесі ертеден келе жатқан күрделі әрі түсініксіз
мәселе. Өлім түсінігі қаншама халықтың мәдениеті мен әдет-ғұрпына, салтдәстүрлеріне әсер етті. Қаншама ырымдардың шығуына себепкер болды. Тіпті кейбір
діни ритуалдардың шығуында да осы өлім мәселесі жатыр. Бұл мақалада қазақ және
түрік мәдени ландшафттарында байқалатын өлім ғұрыптарына салыстырмалы
зерттеу жасалған. Бұл екі қоғамда өлімге байланысты қалыптасқан ритуалдар мен
ырымдардың ұқсастығы мен айырмашылықтары сипатталатын болады.
Мақалада қазақ және түрік ұлттарының өлім ғұрыптарын қалыптастырған мәдени,
тарихи және діни ықпалдар зерттеледі. Ол осы мәдениеттердің өлімге және кейінгі
өмірге деген көзқарастарын анықтайтын символдық элементтерді, жерлеу рәсімдерін
және еске алу дәстүрлерін зерттейді.
Сонымен қатар, бұл зерттеу осы қоғамдардағы өлім ғұрыптарының эволюциясын
зерттеп, модернизация, жаһандану және ауыспалы діни сенімдер сияқты
факторлардың осы көне тәжірибелерге қалай әсер еткенін зерттейді. Ол сондай-ақ
гендерлік рөлдерді, отбасылық құрылымдарды және осы рәсімдерге қоғамдастықтың
қатысуын қарастырады.
Мақалада осы екі мәдениетті салыстыра отырып, қазақ және түрік қауымдастығының
қазіргі әлемнің сын-қатерлеріне бейімделе отырып, өздерінің мәдени болмыстарын
сақтап қалуының бірегей жолдарын жарыққа шығаруды мақсат етеді. Осы өлім
рәсімдеріндегі дәстүр мен инновацияның өзара әрекеттесуі осы бай мәдени мұралардың
тұрақтылығы мен бейімделгіштігін көрсетеді.
Сайып келгенде, бұл мақала өлім ғұрыптары туралы мәдениетаралық түсінікті ғана
емес, сонымен қатар қазақ және түрік мәдениетінің әлеуметтік құрылымы мен
рухани әл-ауқатын сақтаудағы осы тәжірибелердің мәңгілік маңызына шолу жасайды.
Ол жаһанданған әлемде мәдениетті сақтаудың маңыздылығын және өзгермелі уақыт
жағдайында да халық пен оның дәстүрлері арасындағы тұрақты байланыстың
маңыздылығын көрсетеді.
