Abstract:
Мақалада қазіргі халықаралық қатынастарды зерттеу саласында өзекті болып отырған көпполюсті әлем тұжырымдамасының ғылыми пайымдалуы, доктриналық сипатқа ие болуы мен теориялық әлеуетіне сараптама жасау мақсаты қойылған.
Сонымен бірге, авторлар көпполюсті әлемдік құрылымның орнығуына кедергі болатын
жүйелік шектеулерді қарастырады. Бүгінде көпполюсті әлем идеясын қолдап отырған
елдер негізінен экономикалық жағынан қарқынды дамып келе жатқан елдер. Дегенмен,
соңғы онжылдықта Батыстағы ірі мемлекеттер де бұл тұжырымдамаға мән бере бестады. Көпполюсті әлемнің тұжырымдалуы және доктринаға айналуы Қытайдан бастау
алатынына назар аударылып, бұл елде қазірде оның қалай іске асып, қандай өзгеріске
ұшырап жатқаны сараланады. Көпполюсті әлемнің қалыптасуы бір күндік үрдіс емес.
Бірақ американдық бір полярлылықтың әлсіреуімен белгілі акторлардың мемлекеттік,
мемлекеттік емес сипатта жүйелік қатынастарды өз пайдасына шешу үшін қайта
құру талпыныстарын жасауы мүмкін. Бұндай жағдай, әрине, жеке мемлекеттердің
қауіпсіздігіне тәуекелдер тудырады. Сонымен қатар, америкалық бірполюстіліктің орнын толық басуы мүмкін көпполюсті халықаралық жүйенің Қазақстан сияқты орта
дәрежедегі мемлекеттердің сыртқы саясатына қысым жасап, көпвекторлық қағидаттарына өзгеріс әкелуі мүмкін деген қорытынды жасалады.
